شاخص ترکیبی برای خرید اظهارنظر حسابرس مبتنی بر فن تحلیل ممیزی

هدف: در پژوهش حاضر، ضمن بررسی جامع شاخص‌های اندازه‌گیری خرید اظهارنظر حسابرس، از طریق روش‌شناسی شاخص ترکیبی (آماری و ریاضی)، شاخص ترکیبی جدیدی برای سنجش خرید اظهارنظر معرفی شده است. روش: با استفاده از روش آماری تحلیل ممیزی خطی استاندارد، وزن معیارهای شاخص ترکیبی به‌دست آمد، به این صورت که پس از جمع‌آوری اطلاعات مالی و حسابرسی‌شده سال 1396 مربوط به 148 شرکت بورسی، در دو گروه برابر (74 شرکت دارای خرید اظهارنظر حسابرس و 74 شرکت بدون خرید اظهارنظر حسابرس)، تبیین شاخص بر اساس آن انجام گرفت. سپس، به‌منظور تحلیل حساسیت نتایج، اطلاعات سال 1392 تا 1395 شرکت‌هایی که به خرید اظهارنظر اقدام کرده بودند، به‌طور مقطعی بررسی شدند. یافته‌ها: شاخص ترکیبی خرید اظهارنظر، ترکیبی از شاخص‌های انفرادی مختلف خرید اظهارنظر حسابرس است و به‌دلیل در نظرگرفتن ابعاد بیشتر، جامع‌تر است. همچنین، برای آزمون‎ معناداری شاخص، از آزمون نسبت موفقیت‌ها استفاده شد. نتایج نشان داد که شاخص معرفی شده، قابلیت اتکای زیادی دارد و می‌تواند با دقت چشمگیری، شرکت‌ها را به دو گروه خرید اظهارنظر حسابرس و بدون خرید اظهارنظر حسابرس طبقه‌بندی ‎کند. نتیجه‌گیری: به‌طور کلی می‌توان گفت که چون شاخص ترکیبی پیشنهادشده، ابعاد بیشتری را دربرمی‌گیرد، خرید اظهارنظر حسابرس را بهتر تبیین می‌کند. به‌علاوه، در شاخص ترکیبی پیشنهادی، معیار یا شاخص تغییر شریک مؤسسه حسابرسی بیشترین ضریب را به‌دست آورد. این موضوع نشان می‌دهد که تغییر شریک مؤسسه حسابرسی، هزینه کمتری را تحمیل کرده و کمتر در معرض دید قرار می‌گیرد. از طرفی، معیار تغییر مؤسسه حسابرسی، کمترین ضریب را در شاخص ترکیبی کسب کرد. این نتیجه نیز نشان می‌دهد که تغییر مؤسسه حسابرسی، به‌معنای دستیابی صاحب‌کار به اظهارنظر مطلوب حسابرس نیست. این یافته‌ها، در خصوص تبیین و تشخیص وجود خرید اظهارنظر حسابرس، اطلاعات مفیدی را در اختیار سرمایه‌گذاران و سیاست‌گذاران قرار می‌دهد.